نماد پردازی در باغ ایرانی

نماد پردازی در باغ ایرانی

 

ﻣﻘﺪﻣﻪ

ﺩﺭ 71 ژﻭﺋــﻦ 8161 ﺑﺎﻍ ﺟﻨــﺖ ﻗﺰﻭﻳﻦ ﺭﺍ ّﻟَﻭّ ﭘﻴﺘــﺮﻭ ﺩﻻ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺟﻨﮕﻠﻰ ﺩﺳﺖ ﺁﺯﻣﻮﺩﻩ ﺍﺯ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﭼﻨﺎﺭ ﻭ ﻣﻴﻮﻩ ﻭﺻﻒ  ﺍﻭ ﻃﺮﺣﻰ ﺍﺯ ﺍﺳــﺘﺨﺮ ﺑﺰﺭگ ﻭﺳﻂ ﺑﺎﻍ ﺭﺍ ﻣﻰ ﻛﺸﺪ ﻛﻪ 1 ﻣﻰ ﻛﻨﺪ. ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺁﻥ ﻣﻬﻤﺎﻥ ﻫﺎ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﻧﺸﺴــﺘﻪ  ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺩﺍﺧﻞ ﺍﺳــﺘﺨﺮ، ﺩﺭ ﻳــﻚ ﻃﺮﻑ ﺁﻥ ﺁﻻﭼﻴﻖ ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺍﻳﺴــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷــﺎﻩ ﺮﻭﺁ« ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ِ ﻋﺒﺎﺱ، ﺳﻔﻴﺮ ﺍﺳﭙﺎﻧﻴﺎ، »ﺩﻭﻥ ﮔﺎﺭﺳﻴﺎ ﺳﻴﻠﻮﺍ ﻓﻴﮕ ﻪ ﻣﻰ ﻧﻮﻳﺴﺪ، ﻭﻗﺘﻰ ﻣﺸﻌﻞ ﻫﺎ ﺁﻭﺭﺩﻩ ّﻟَﻭّ ﻣﻰ ﭘﺬﻳﺮﺩ )ﺗﺼﻮﻳﺮ 1(. ﺩﻻ ﺷﺪﻧﺪ، ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺁﺏ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭼﺸﻢ ﺍﻧﺪﺍﺯﻯ ﺯﻳﺒﺎ ﻭ ﭘﺮ ﺯﻳﻨﺖ  ﺍﻭ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ 2 ﺍﺯ ﺁﻥ ﺻﺤﻨــﻪ  ﺗﺌﺎﺗــﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻰ ﮔﺬﺍﺷــﺖ. ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺎﺭﻭﻙ ﺧﻮﺩ، ﺍﺳﺘﺨﺮ ﺑﺰﺭگ ﻭ ﺑﺎﻍ ﺭﺍ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ  "ﺗﺌﺎﺗﺮﻯ " ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷــﺎﻩ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ ﺍﺻﻠﻰ ﺍﺳــﺖ.  ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻍ ﻫﺎﻯ ﺳــﻠﻄﻨﺘﻰ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺻﻔــﻮﻯ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﺭﻙ ﻣﻰ ﺷﺪﻧﺪ؟ 

 

(ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻳﻮﺳــﻒ ﺍﺑﻮﻧﺼﺮ ﻫﺮﻭﻯ) ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ 129 ﻫﺠﺮﻯ   ﺭﺳــﺎﻟﻪ ﺍﻯ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﺍﺭﺷــﺎﺩ ﺍﻟﺰﺍﺭﻋﻪ« ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺭﻭﺿ ﻪ  ﻫ ﺸ ﺘ ﻢ ﺁﻥ "ﺩﺭ ﺑ ﻴ ﺎﻥ  ﺍﺷ ﺠ ﺎﺭ ﻭ ﮔ ﻞ  ﻭ ﺭﻳ ﺎﺣ ﻴ ﻦ  ﺑﻪ ﺳ ﻴ ﺎﻕ  ﺑ ﺎﻏ ﺒ ﺎﻧ ﻰ  ﺩﺭ ﭼ ﻬ ﺎﺭ ﺑ ﺎﻍ  ﻛ ﺎﺷــ ﺘ ﻦ  ﺩﺭ ﺑ ﺮﺍﺑ ﺮ ﻳ ﻜ ﺪﻳ ﮕﺮ "ﺍﺳــﺖ. ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ، ﻟﻐــﺖ ﭼﻬﺎﺭﺑﺎﻍ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻯ ﺑﺎﻏﻴﺴــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺳــﻴﻠﻪ ﺟﻮﻯ ﻫﺎ ﺑﻪ  ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎﻯ ﺍﻧﮕﻠﺒﺮﺕ 3ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻤﭙﻔﺮـ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺪﺍﺭﻛﻰ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺎﻍ ﻫﺎﻯ ﺻﻔﻮﻯ ﺭﺍ ِﻛ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ ـ ﻫﻴﭻ ﻧﻘﺸﻪ ﭼﻬﺎﺭﺑﺨﺸﻰ ﺩﻳﺪﻩ ﻧﻤﻰ ﺷﻮﺩ، ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮﻭﻯ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﺍﻯ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﻃﻊ ﺩﻭ ﺟﻮﻯ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﺪ. ﻭﻯ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺟﻮﻯ ﻫﺎﻳﻰ ﺩﺭ ﺭﺍﺳــﺘﺎﻯ ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎﻯ ﺑﺎﻍ، ﺑﺎ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺍﻯ ﺍﺯ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﻭ ﮔﻞ ﻫﺎ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺷﺎﻩ ﺟﻮﻯ، ﺩﺭ ﻭﺳﻂ ﺑﺎﻍ ﻧﺎﻡ ﻣﻰ ﺑﺮﺩ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺮﻭﻯ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﺟﻮﻯ، ﺑﻪ ﻗﺮﻳﻨﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﭼﻤﻦ ﺩﺭ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺍﻋﻠﻰ ﺑﺎ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﻣﻴﻮﻩ ﻛﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ 9 ﺑﺎﻏﭽﻪ ﮔﻞ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ )ﺗﺼﻮﻳﺮ 2(. ﻛﻠﻤﻪ "ﭼﻬﺎﺭﺑﺎﻍ "ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺑﺎﻏﻰ ﺑﺰﺭگ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ، ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺎﻏﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺟﻮﻯ ﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷــﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺳﺘﻌﺎﺭﻩ ﺍﻳﺴــﺖ ﺍﺯ ﻋﺎﻟﻢ ﺧﻠﻘﺖ. ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﺯ ﺗﻌﺮﻳﻔﻰ ﻛﻪ ﻫﺮﻭﻯ ﺍﺯ ﺑﺎﻍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﺎﺭ ﺁﻥ ﺧﺪﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻭﺳﺖ ﻛﻪ "ﻧﻬﺎﻝ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﭼﻬﺎﺭﺑﺎﻍ ﺍﺭﻛﺎﻥ ﻧﺸﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ"، ﺍﺳــﺘﻨﺒﺎﻁ ﻣﻰ ﺷــﻮﺩ. ﻋﺪﺩ ﭼﻬﺎﺭ ﺩﺭﺗﻔﻜﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﻧﻤﺎﺩﻯ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﺳــﺖ. ﺍﻳﻦ ﻋﺪﺩ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻯ ﭼﻬﺎﺭ ﺭﺑﻊ ﻳﺎ ﭼﻬﺎﺭ ﺳﻮﻯ ﺟﻬﺎﻥ؛ ﭼﻬﺎﺭ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻨﻴﺎﺩﻯ، ﺁﺏ، ﺧﺎﻙ، ﻫﻮﺍ، ﺁﺗﺶ؛ ﭼﻬﺎﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺧﻠﻘﺖ؛ ﭼﻬﺎﺭﻓﺼﻞ ﻭ ﭼﻬﺎﺭ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺩﺭ ﻓﺮﻭﻫﺮ  ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ 9 ﺑﺎﻏﭽﻪ ﻫﺎﻯ ﮔﻞ ﻧﻤﺎﺩﻯ 4ﺑﺎ ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺎﻝ، ﺍﺳــﺖ. ﺍﺳﺖ ﺍﺯ 9 ﺍﻓﻼﻙ .

 

 ﻓﺮﺿﻴﻪ

ﻛﻠﻤﻪ "ﭼﻬﺎﺭﺑﺎﻍ  "ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻧﻘﺸــﻪ ﺑﺎﻏﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺟﻮﻯ ﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴــﻴﻢ ﺷﺪﻩ، ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺳﺘﻌﺎﺭﻩ ﺍﻯ ﺍﺯ ﻋﺎﻟﻢ ﺧﻠﻘﺖ ﺍﺳﺖ.

 

ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﮔﺮ ﺑــﺎﻍ ﺍﺳــﺘﻌﺎﺭﻩ ﺍﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬــﺎﻥ ﺑﺎﺷــﺪ، ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳــﺖ؟ »ﻫﺎﻧﺮﻯ ﻛﺮﺑﻦ« ﻃﺮﺣﻰ ﻛﻠﻰ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺳــﻰ ﻣﺰﺩﺍﻳــﻰ ﺭﺍ ﻋﻨــﻮﺍﻥ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ؛ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﻫﺴــﺘﻰ ﺑﻪ ﻋﺮﺷــﻰ ﻻﻳﺘﻨﺎﻫﻰ ﺍﺯ ﻧﻮﺭ ﺗﻘﺴــﻴﻢ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ، ﻛﻪ ﺍﻫﻮﺭﺍﻣﺰﺩﺍ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، ﻭ ژﺭﻓﺎﻳﻰ ﺗﺎﺭﻳﻚ ﻭ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺭﺳﻮﺥ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﺔ ﺩﺷﻤﻦ ﺍﻭ ﺍﻫﺮﻳﻤﻦ ﺍﺳــﺖ. ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺩﺭ ﭘﻴﻜﺎﺭ ﺍﺑﺪﻯ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﻫﻤﺔ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﻗﺎﺑﻞ ﺭﺅﻳﺖ ﺩﺭ ﺁﻥ، ﺻﺤﻨﻪ ﻧﺒﺮﺩ ﺍﺳﺖ. ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻢ، ﺳﻬﺮﻭﺭﺩﻯ ﺑﻪ ﺍﺣﻴﺎﻯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﻮﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ، ﻃﺮﺣﻰ ﻛــﻪ ﻭﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺭﺍﻳﻪ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ، ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺮ ﺍﺳــﺎﺱ ﻧﻘﻮﺵ  ﺑــﻮﺩﻩ، ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﮔﻴﺎﻫﺎﻥ، (imaginal forms)ﺧﻴﺎﻟﻰ ﺁﺏ ﻫﺎ ﻭ ﻛﻮﻩ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺳــﻤﺒﻞ ﻫﺎﻳﻰ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﻧﺪ. ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺯﻣﻴﻦ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺰﺩﺍﻳﻰ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺻﻔﺤﻪ ﺍﻯ ﻣﺪﻭﺭ ﻛﻪ ﻛﻮﻩ ﻛﻴﻬﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﻭﺳــﻂ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﻛﻮﻫﻰ ﺍﺳﺖ ﺭﺧﺸﺎﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﻪ ﺷــﺐ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺗﺎﺭﻳﻜﻰ؛ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺟﺎﻳﻤﺎﻥ ﻛﻮﺷﻚ ﻫﺎﻯ ﺍﻳﺰﺩﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺸﺎﺳﭙﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺁﻥ ﺍﻗﻴﺎﻧﻮﺱ ﻛﻴﻬﺎﻧﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﺶ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺩﻭﺭ ﻛﺸﻮﺭ   ،(medio mundi) ﻣﺮﻛﺰﻯ ﺟــﺎﻯ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﺭ ﻣﺮﻛﺰ ﻋﺎﻟﻢ  ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻣﻬﺪ ﺁﺭﻳﺎﻳﻰ ﻫﺎﺳــﺖ. ﺩﺭ (Eran-Vej)ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭﻳﺞ  "ﺗﺠﻠﻰ ﺯﻳﺒﺎﻳﻰ "ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﺎﺭﻭﻳﻰ 5ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭﻳﺞ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺟﻢ )ﻭﺍﺭﻯ( ﺑﺴﺎﺯﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﺎ، ﺯﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﻫﺎ ﻭ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﺭﺍ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ، ﺗﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﻣﺴــﺘﺎﻥ ﻛﺸﻨﺪﻩ ﻣﺤﻔﻮﻅ  ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﺮﺵ ﺳﺘﺎﺭﮔﺎﻥ ﻣﻰ ﺭﺳﺪ، (Hukairya)ﺩﺍﺭﺩ. ﻛﻮﻩ ﻫﻮﻛﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭﻳﺞ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺝ ﻫﺎﻯ ﺧﺮﻭﺷﺎﻥ ﺁﺏ ﻫﺎﻯ ﺁﺳﻤﺎﻧﻰ ﺳﺮﺍﺯﻳﺮ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﭘﺮﺩﻳﺴﻰ ﺁﺏ ﺣﻴﺎﺕ، ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﻰ ﺷــﻮﺩ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭼﺸــﻤﻪ ﻭ ﺩﻭﺭ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎﻥ ﻭ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﺷــﮕﻔﺖ ﺍﻧﮕﻴﺰﻯ ﻣﻰ ﺭﻭﻳﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ  ﻛــﻪ ﺩﺭ ﻭﺻﻒ ﺁﻥ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻧﺪ : (White Haoma)ﻫﻮﻡ ﺳــﻔﻴﺪ "ﻫﺮ ﻛﺲ ﺍﻳﻦ ﮔﻴﺎﻩ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺭﺩ، ﻧﺎﻣﻴﺮﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ". ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺁﻥ،  6 ﺩﺭﺧﺖ ﺷﻔﺎﺑﺨﺶ )ﺩﺭﺧﺖ ﻫﻤﻪ ﺗﺨﻤﻪ( ﻣﻰ ﺭﻭﻳﺪ. ﺍﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻨﻈﺮ ﺟﻬﺎﻥ، ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭﺑﺎﻍ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ. ﺗﺮﺍﺱ ﻫﺎ ﻧﻤﺎﺩﻯ ﺍﺯ ﻛﻮﻩ ﻛﻴﻬﺎﻧــﻰ، ﻭ ﺩﺭ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ، ﻋﻤﺎﺭﺕ ﺑﺎ ﺗﺨﺖ ﺷــﺎﻫﻰ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﺪﺍﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ. ﺭﻭﺑﺮﻭﻯ ﻋﻤﺎﺭﺕ، ﺁﺑﮕﻴﺮ ﺑﺰﺭگ، ﺍﻗﻴﺎﻧﻮﺱ ﻛﻴﻬﺎﻧﻰ ﺍﺳــﺖ؛ ﺳﺮﭼﺸــﻤﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺁﺏ ﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻮﻯ ﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺭﻭﺍﻥ ﺍﺳﺖ. ﺩﻭﺭ ﺁﻥ ﺩﺭﺧﺖ ﻫﺎﻯ  ﺭﺍ (imago terrae) ﻣﻴــﻮﻩ، ﮔﻞ ﻫﺎ ﻭ ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ ﺻﻮﺭﺕ ﺯﻣﻴــﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ. ﺑﺎﻍ ﺍﺳﺘﻌﺎﺭﻩ ﺍﺯ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﻃﺮﺡ ﻫــﺎﻯ »ﻛﻤﭙﻔﺮ« ﺍﺯ ﭼﻬﺎﺭﺑﺎﻍ ﻫــﺰﺍﺭ ﺟﺮﻳﺐ، ﺧﺎﻧﺔ ﺣﻮﻣﺔ ﺷﻬﺮﻯ ﺷــﺎﻩ ﻋﺒﺎﺱ ﺩﺭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ، ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺫﻫﻦ  )ﺗﺼﻮﻳﺮ 3(. ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻍ ﻭﺳﻴﻊ، ﺩﺭ ﭘﺎﻯ (Alemi, 2005) ﻣﻰ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻛﻮﻩ ﺻﻔﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﺷــﻬﺮ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ. ﺟﻮﻯ ﺁﺑﻰ، ﺩﺭ ﺭﺍﺳــﺘﺎﻯ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺑﺎﻍ، ﺟﺪﻭﻝ ﺁﺏ ﺑﺎﻍ ﺭﺍ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ. ﺩﺭ ﻭﺳﻂ "ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ "، ﺁﺏ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺷــﺎﻩ ﺟﻮﻳﻰ ﺳﻨﮕﻰ، ﺍﺯ 61 ﻣﺮﺗﺒﺔ ﻣﻤﻠﻮ ﺍﺯ ﺩﺭﺧﺘــﺎﻥ ﻣﻴﻮﻩ ﻣﻰ ﮔﺬﺭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺣﻮﺽ ﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﻣﻰ ﺭﻳﺰﺩ ﻛﻪ ﺩﻭﺗﺎﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻧﺪ (ﺗﺼﻮﻳﺮ 4 ). ﺷﺎﻩ ﺟﻮﻯ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﺍﻯ ﺍﺯ ﺁﺏ ﺩﻭﺭ ﻋﻤﺎﺭﺕ ﺍﺻﻠﻰ ـ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺨﺖ ﺷﺎﻫﻰ ـ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ؛ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﺳــﺎﻥ ﺩﺭ ﻭﺳــﻂ ﺁﺑﻬﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ؛ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ  ﺩﺭ  ﺩﻳﺪﻳﻢ. ﺑﺎﻳﺪ (imago terrae)ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺰﺩﺍﻳﻰ ﺻــﻮﺭﺕ ﺯﻣﻴﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﺎﺭﺕ ﺩﺭ ﺗﻘﺎﻃﻊ ﺟﻮﻯ ﻫــﺎﻯ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﺑﺎ ﻭﺟــﻮﺩ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻰ ﮔﺬﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰ ﺭﺳــﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺸــﻪ ﺑﺎﻍ ﺷــﻜﻠﻰ ﭼﻠﻴﭙﺎﻳﻰ ﺩﺍﺭﺩ، ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴــﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺧﻄﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻘﺸﻪ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﺩﻳﻮﺍﺭﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻍ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺟﻮﻯ ﻧﻴﺴﺖ (ﺗﺼﻮﻳﺮ 5). ﻋﻤﺎﺭﺕ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺁﺏ ﺍﺣﺎﻃﻪ ﺷــﺪﻩ، ﺑﺮ ﺗﺨﺘــﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﻭ ﻗﺴــﻤﺖ ﺑﺎﻍ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫــﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ. ﺍﻳﻦ ﺑﻨﺎ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻗﺴــﻤﺖ ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﺷــﺪﻩ؛ ﻋﻤﺎﺭﺗﻰ ﺁﺟﺮﻯ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻯ ﻃﺮﺡ ﭼﻬﺎﺭ ﺍﻳﻮﺍﻧﻰ ﻭ ﺗﺎﻻﺭﻯ ﺑﺎ ﺳــﺘﻮﻥ ﻫﺎﻯ ﭼﻮﺑﻰ ﻛﻪ ﺣﻮﺿﻰ ﺑــﺰﺭگ ﺩﺭﺑﺮ ﺩﺍﺭﺩ. ﺩﺭ ﻏــﺮﺏ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺣﺮﻡ، ﻣﻴﺪﺍﻧﻰ ﺍﺳــﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﭼﻮﮔﺎﻥ ﺑﺎﺯﻯ ﻭ ﺗﻴﺮﺍﻧﺪﺍﺯﻯ ﺷﺎﻩ. ﻧﮕﺎﺭ ﻩﺍﻯ ﺍﺯ ﺑﺎﺑﺮﻧﺎﻣﻪ، ﺷﺎﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺍﺟﺮﺍﻯ "ﺑﺎﻍ ﻭﻓﺎ " ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻮﺷﻪ ﺍﻯ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮﺓ ﺑﺎﻍ، ً ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ. ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻭ ﺟﻮﻯ ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﻫﺎﻯ ﮔﻞ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﻗﺴــﻤﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ، ﺭﺍ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﭼﻬﺎﺭﺑﺎﻍ، ﺑﺎﻏﻴﺴﺖ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻧﻘﺸﻪ ﺍﻯ ﭼﻬﺎﺭﺑﺨﺸﻰ(ﺗﺼﻮﻳﺮ 6). ﻭﻟﻰ ﻗﺴﻤﺖ ﺩﻳﮕــﺮ ﺁﻥ ﺻــﻮﺭﺕ ﻭ ﻣﺘﻦ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺑﺎﻍ ﺭﺍ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﺷــﺎﻣﻞ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﻣﺘﻨﻮﻉ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﻧﺎﺭﻧﺞ ﻭ ﺍﻧﺎﺭ، ﻭﺭﻭﺩﻯ ﺑﺎﻍ ﻭ ﻛﻮﻩ ﺳــﻔﻴﺪ  7 ﻧﻴﻚ ﻧﻬﺎﺭ ﻣﻤﻠﻮ ﺍﺯ ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ ﺷﻜﺎﺭﻯ ﻭ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻥ ﺍﺳت .

ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﺴــﺘﺮ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺩﺭ ﻧﻘﺎﺷﻰ ﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﻍ ﻫﺎﻯ ﺩﻭﺭﺓ ﺻﻔﻮﻯ ﻛﺸــﻴﺪﻩ  ﺷــﺪﻩ ﺍﻧﺪ، ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺍﺳﺖ. ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻀﺎﺩﻯ ﺑﻴﻦ ﺑﺎﻍ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻜﺮ ﻧﻴﺴــﺖ، ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰ ﺭﺳــﺪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺍﺳﺖ ﺗﺼﻨﻊ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺎ ﺭﺟﻮﻉ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻯ ﺻﻔﻮﻯ ﺑﻬﺘﺮ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ؛ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻇﺮ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻭ ﺯﻳﺒﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺷﺎﻩ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺎﻍ ﺳﺎﺯﻯ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ. »ﺍﺳــﻜﻨﺪﺭ ﻣﻨﺸﻰ« ﻧﻘﻞ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎﺱ ﺳﻪ "ﺗﺎﻻﺭ " ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻧﻜﺎﻟﻪ، ﻛﻨﺎﺭ ﺩﺭﻳﺎﻯ ﺧﺰﺭ، ﺑﺮﺍﻓﺮﺍﺷــﺖ ﻭ ﺍﻣﺮﺍ ﻭ ﻣﻬﻤﺎﻥ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺷــﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺷــﻜﺎﺭ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺩﻋﻮﺕ ﻛﺮﺩ (ﻣﻨﺸﻰ، 5331). »ﻣﻼ ﺟﻼﻝ« ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺑﻴﺸــﺘﺮﻯ ﺍﺯ ﺷــﺎﻩ ﺩﺭ ﺣﻴﻦ ﺷــﻜﺎﺭ ﻧﻘﻞ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﻟﻨﺠﺎﻥ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﺭﺳــﻴﺪ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺁﺏ ﻭ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻥ ﺷــﻜﺎﺭﻯ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺧﻮﺵ ﺁﻣﺪ. ﺷــﺎﻩ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩ ﻛﻨﺎﺭ ﺩﺭﻳﺎﭼــﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﺍﻳﻮﺍﻥ ﻭ ﻛﻮﻣﻪ ﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺷــﻜﺎﺭ ﻣﺮﻏﺎﺑﻰ ﻭ ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎﻳﺶ ﺍﺯ "ﻛﺎﺷﻰ "ﺑﻮﺩ  ﺍﻣﺎ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻭ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺍﺯ "ﺧﺎﺭ ﻭ ﻋﻠﻒ" ..."ﺩﺭﻳﺎﭼﻪ "ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﭘﻠﻰ ﻣﺘﺤﺮﻙ ﺭﻭﻯ ﺁﻥ ﺑﻨﺎ ﺷــﺪ. ﻛﻨﺎﺭﻩ "ﺩﺭﻳﺎﭼﻪ "ﺑﻪ ﭘﻬﻨﺎﻯ 6  ،" "ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻬﺎﺭ ،" ﮔﺰ، ﮔﻞ ﻫﺎﻯ ﻣﺘﻨﻮﻋﻰ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ "ﺳﻮﺳﻦ ﺍﻟﻮﺍﻥ "ﺷــﺐ ﺑﻮ "ﻭ "ﻗﺮﻧﻔﻞ "ﻛﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺩﻭﺭ ﺗﺎ ﺩﻭﺭ ﺁﻥ ﺑﻪ ﭘﻬﻨﺎﻯ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺐ ﻳﻮﻧﺠﻪ ﻛﺸــﺖ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳــﺒﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﺍﻃــﺮﺍﻑ ﺁﻥ ﭼﻨﺎﺭ ﻛﺎﺷــﺖ ﻭ ﺩﻭﺭ ﺁﻥ ﺧﻨﺪﻗﻰ ﺣﻔــﺮ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻧﻰ ﻛﺎﺷﺖ ﺗﺎ ﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻔﺎﺩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺁﻥ »ﮔﻮﺷﻪ ﻋﻴﺶ ﺷﺎﻩ« ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ (7101).  ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻜﺎﻧﻰ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻬﺴﺎﺯﻯ ﺑﻪ ﺑﺎﻏﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻳﻮﺍﺭ، ﻛﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻋﻨﺼﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻍ ﺗﻠﻘﻰ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ، ﺑﺎ ﺧﻨﺪﻗﻰ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺍﺯ ﻧﻰ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻰ ﺷــﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﺷﺎﻯ ﻣﻨﻈﺮ ﻟﺬﺕ ﺑﺮﺩ. ﺟﻮﻫﺮ ﺑﺎﻍ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﺎ ﻧﻘﺸﺔ ﺧﺎﺻﻰ ﺑﺴﺘﮕﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﺑﻠﻜﻪ  ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻜﺮ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ. ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺁﺷﻜﺎﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﻗﺰﻭﻳﻦ (ﻋﺒﺪﻯ ﺑﻴﻚ ﺷﻴﺮﺍﺯﻯ)  ﺩﺭ ﻭﺻﻒ ﺑﺎﻍ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺷﺎﻩ ﺗﻬﻤﺎﺳﺐ ، ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺭﻙ ﺍﺳﺖ. ﺷﺎﻋﺮ ﺍﺯ ﺗﻨﻮﻉ ﺩﺭﺧﺖ ﻫﺎ، ﺑﺎﻏﭽﻪ ﻫﺎ، ﭼﻤﻦ ﻫﺎ ﻭ ﺣــﻮﺽ، ﻃﻌﻢ ﻣﻄﺒﻮﻉ ﻣﻴﻮﻩ ﻫﺎ، ﻏﻨــﺎﻯ ﺁﺛﺎﺭﻫﻨﺮﻯ ﻭ  ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻍ ﺷــﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺕ 8 ﺯﻳﺒﺎﻳﻰ ﺯﻧﺎﻥ ﺣﺮﻡ ﺩﻡ ﻣﻰ ﺯﻧﺪ. ﺍﺳﺖ؛ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﺭﻭﻯ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ ﺍﻯ ﺟﻤﺸﻴﺪ. ﺍﻧﮕﻠﺒﺮﺕ ﻛﻤﭙﻔﺮ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ 4861 ﺍﺯ ﻗﺰﻭﻳﻦ ﺩﻳﺪﻥ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻧﻘﺸــﻪ ﺍﻯ ﺍﺯ ﺑﺎﻍ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﻣﻰ ﻛﺸﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ "ﺑﺎﻍ ﭘﺸﺖ ﻋﺎﻟﻰ ﻗﺎﭘﻮ " ﻣﻰ ﻧﺎﻣــﺪ (ﺗﺼﻮﻳــﺮ 7).  (hortorum post Alekapium) "ﻋﺎﻟﻰ ﻗﺎﭘــﻮ "ﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﻭﺭﻭﺩﻯ ﺍﺻﻠﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎﻍ ﻫﺎﻯ ﺳــﻠﻄﻨﺘﻰ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻪ "ﺑﺎﻍ ﺳﻌﺎﺩﺕ "ﺑﻮﺩ. ﻛﺎﻣﭙﻔﺮ ﭼﺸﻢ ﺍﻧﺪﺍﺯﻯ ﺍﺯ "ﻋﺎﻟﻰ ﻗﺎﭘﻮ " ﺗﺮﺳــﻴﻢ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻛﺘﻴﺒﻪ ﺯﺭﻛــﻮﺏ ﻋﺎﻟﻰ ﻗﺎﭘﻮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺮﺳــﻴﻢ ﺧﻮﺩ ﻣﻰ ﺁﻭﺭﺩ : "ﮔﺸﺎﺩﺍ ﺑﺎﺩ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﮔﺎﻩ "(ﺗﺼﻮﻳﺮ 8). ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﻛﺘﻴﺒﺔ ﺩﺭﮔﺎﻫﻰ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺓ ﺁﻗﺎ ﻣﻴﺮﻙ، ﻧﻘﺎﺵ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺷــﺎﻩ ﺗﻬﻤﺎﺳﺐ، ﻧﻴﺰ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻰ ﺷــﻮﺩ (ﺗﺼﻮﻳﺮ 9). ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺮﻭﻳﺪﺍﺩ  ﻧﮕﺎﺭﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺧﺎﺻﻰ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، (coincidence) ﺯﻳﺮﺍ ﻣ ﻰﺗﻮﺍﻥ ﭘﻨﺪﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺎﺵ ﺑﺎﻍ ﺳــﻌﺎﺩﺕ ﺭﺍ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ. ﺻﺤﻨﻪ، ﺻﻔﻪ ﺍﻯ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﺎﻩ ﺩﺭ ﺑﺎﻻ،  ﺻﻔﻪ، ﺍﺯ ﺑﻘﻴﻪ ﺑﺎﻍ ﺑﻪ 9 ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻻﭼﻴﻘﻰ ﭼﻮﺑﻴﻰ ﻧﺸﺴــﺘﻪ ﺍﺳــﺖ. ﻭﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮﭼﻴﻨﻰ ﺑﺎ ﺩﺭﮔﺎﻫﻰ ﺑﺎﺯ، ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻻﻯ ﺁﻥ ﻛﺘﻴﺒﺔ ﻣﺬﻛــﻮﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ. ﺩﺭﮔﺎﻩ ﺭﺍﺑﻄﻰ ﺍﺳــﺖ ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﻗﺴــﻤﺖ ﺑﺎﻍ ﺑﺎ ﻣﺸــﺨﺼﻪ ﻫﺎﻯ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ. ﺻﻔﻪ، ﺍﺯ ﻏﻨﺎﻯ ﻫﻨﺮ ﻭ ﺗﺼﻨﻊ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳــﺖ؛ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭﺭﺍﻯ ﺩﺭﮔﺎﻩ، ﻣﻜﺎﻥ، ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﺳﺖ. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻭﺍﺿﺢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻜﺎﻥ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻣﻨﻈﺮﻯ ﻭﺣﺸﻰ ﻧﻴﺴﺖ، ﭼــﺮﺍ ﻛﻪ ﺑﺎﻏﺒﺎﻥ ﺯﻳــﺮ ﺩﺭﺧﺖ ﭼﻨﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺩﺭﺧــﺖ ﻣﻮﻳﻰ ﺑﺮ ﺁﻥ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻣﺸــﻐﻮﻝ ﻛﺎﺭ ﺍﺳﺖ؛ ﺩﻭ ﺩﺭﺧﺖ ﺳﺮﻭ ﻭ ﻳﻚ ﺑﻴﺪ ﺗﺒﺮﻳﺰﻯ ـ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﺑﺎﻏﻰ ـ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻮﺗﺔ ﮔﻞ ﺳﺮﺧﻰ ﻭ ﮔﻞ ﻫﺎﻯ ﺳﻮﺳﻦ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ؛ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ، ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮﻯ ﻭﺣﺸﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﭙﻪ ﻫﺎ، ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﻭ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻥ ﺷــﻜﺎﺭﻯ، ﻛﺸﻴﺪﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ، ﺍﺳﺒﻰ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺳﻮﺍﺭﻛﺎﺭﺵ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﺮﻭﺝ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻍ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﻯ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﭘﻨﺪﺍﺭﻯ ﺗﻤﺎﻡ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻜﺮ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺮﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻰ  ﺍﻧﺘﻬﺎﺳــﺖ؛ ﭘﺮﭼﻴﻦ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺩﺭﮔﺎﻫﻰ ﺑﺎﺯ ﺷــﺪﻩ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﻯ ﺁﻥ ﺟﻤﻠﺔ "ﮔﺸــﺎﺩﺍ ﺑﺎﺩ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻰ ﺧﻮﺭﺩ. ﺑﺎﻍ ﺁﻳﻴﻨﻪ ﺍﻳﺴﺖ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻥ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻳﻜﺘﺎ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻜﺘﺎ ﺑﻮﺩﻥ ﺧﺪﺍ، ﺑﺮﺍﻯ ﺣﻮﺍﺱ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﻳﺪﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻭﺭﺍﻯ ﺩﺭﻙ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺍﺳــﺖ. ﺩﺭﻙ ﺯﻳﺒﺎﻳﻰ ﻫﺎﻯ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﻯ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨــﮓ ﺑﺎ ﺧﻠﻘــﺖ ﻭ ﻧﻈﻢ ﻃﺒﻴﻌــﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﭘﺮ ﺧﻴﺮ ﻭ ﺑﺮﻛﺖ ﻭ ﻧﻴﻜﻮﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ، ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺕ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎﺕ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻰ ﻭ ﻧﻈﻢ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻜﺮ ﻭ ﭼﺸﻢ ﺍﻧﺪﺍﺯ ﺁﻥ، ﻭﺭﺍﻯ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺑﺎﻍ، ﺧﻮﺍﺳﺘﻨﻰ ﺍﺳﺖ. ﭼﺸــﻢ ﺍﻧﺪﺍﺯﻯ ﺍﺯ "ﺑﺎﻍ ﺗﺨﺖ ﻗﺮﺍﭼﻪ "ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻥ ﺷــﻴﺮﺍﺯ، ﻛﻮﻩ ﻫــﺎ ﻭ ﺩﺭﻩ  ﺍﻃــﺮﺍﻑ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﻳــﺪ، ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ (ﺗﺼﻮﻳﺮ 01). ﻭﻟﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﺎﻟﺒﺘﺮ ﻃﺮﺣﻰ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﭘﺎﺳﻜﺎﻝ ﻛﻮﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺸﻢ ﺍﻧﺪﺍﺯﻯ ﺍﺯ ﺩﺍﺧﻞ ﺗﺎﻻﺭ ﺑﺰﺭگ ﻋﻤﺎﺭﺕ ﺁﻳﻨﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﻍ ﺳــﻌﺎﺩﺕ ﺁﺑﺎﺩ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ (ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ 11ﺍﻟﻒ ﻭ 11ﺏ)  ﺭﻭ ﺑﻪ ﺯﺍﻳﻨﺪﻩ ﺭﻭﺩ  ﻭ ً؛ ﺯﻳــﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﺑﺎﻍ، ﻋﻤﺎﺭﺕ ﻭ ﺗﺎﻻﺭ ﻣﺴــﺘﻘﻴﻤﺎ ﺩﺭﻳﺎﭼﺔ ﻣﺼﻨﻮﻋﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻞ ـ ﺳﺪ ﺍﻣﻴﺮ ﺣﺴﻦ ﺑﻴﮓ ﺁﻕ ﻗﻮﻳﻮﻧﻠﻮ ﺷــﻜﻞ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ. ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺟﺎﻳﮕﻴﺮﻯ ﻋﻤﺎﺭﺕ ﺩﺭ ﻧﻘﺸــﺔ ﺑﺎﻍ، ﺩﺭ ﻭﺳــﻂ ﺁﻥ ﻳــﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﺔ ﺯﻣﻴﻦ ﻧﻴﺴــﺖ، ﺑﻠﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﺎﺭﺕ ﻭ  ﻋﻤﺎﺭﺕ ﺣــﺮﻡ ﺩﺭ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﻛﻨﺎﺭ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎﻯ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﮔﻮﺍﻫﻰ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﺨﺸﻰ ﺟﻮﻫﺮﻳﻦ ﺍﺯ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎﻍ. ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﻍ ﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎﺱ ﺩﺭ ﻓﺮﺡ ﺁﺑﺎﺩ ﺳﺎﺧﺖ ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﭼﺸﻢ ﺍﻧﺪﺍﺯﻯ ﺑﻪ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﺪﻩ ﺟﺎﻳﮕﻴﺮﻯ ﻋﻤﺎﺭﺕ ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ  ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻯ ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎﻯ ﺑﺎﻍ ﻭ ﻛﻨﺎﺭ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﺗﻬﻦ، ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ (ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ 21ﺍﻟﻒ ﻭ 21ﺏ).

 

ﻧﺘﻴﺠ ﻪﮔﻴﺮﻯ :

ﺭﺍﺑﻄه ﻛﻤﺎﺑﻴﺶ ﺭﻭﺷــﻦ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻜﺮ ـ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺟﻬﺎﻥ ـ ﻭ ﺑﺎغ ویلاهای ﺳﻠﻄﻨﺘﻰ ـ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺎﻥ ـ ﺩﺭ ﺑﺎﻍ ﻫﺎﻯ ﺻﻔــﻮﻯ ﺑﻪ ﻃﺮﻕ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻰ ﺷــﻮﺩ. ﭼﻬﺎﺭﺑــﺎﻍ  ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﮕﻠﻰ ﺍﻧﺒﻮﻩ ﺍﺯ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﻣﻴﻮﻩ ﻭ ﺳــﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﺭ ﺑﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭ، ﺑﺎ ﺟﻮﻯ ﻫﺎ ﻭ ﺣﻮﺽ ﻫﺎﻯ ﭘﺮ ﺁﺏ؛ ﺑﺎﻍ ﺗﺨﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻯ ﺑﺮ ﺭﻭﻯ ﻛﻮﻫﭙﺎﻳﻪ ﭼﺸﻢ ﺍﻧﺪﺍﺯﻯ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺩﺍﺭﺩ؛ ﺗﺎﻻﺭ ﻛﻪ  ﺑﻪ  ﻣﻨﻈﺮ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﺯ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻗﺴﻤﺘﻰ ﺍﺯ ﺑﺎﻏﻰ ﺍﺳﺖ ًﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺳــﻪ ﻃﺮﻑ ﻣﺤﺼﻮﺭ  ﺑﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ؛ ﺍﻳﻮﺍﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭﻭﻥ ﺩﺭﻳﺎﭼﻪ ﺍﻯ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﺳــﺖ ﺑﺎ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﮔﻠﻜﺎﺭﻯ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﺧﻨــﺪﻕ ﺗﺎ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻣﻨﻈﺮﺓ ﻃﺒﻴﻌــﻰ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺮﮔﻴﺮﺩ؛ ﻫﻤﮕﻰ ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻣﺘﻨﻮﻋﻰ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﺎﻍ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ، ﺷﺎﻩ، ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﻠﻄﺎﻥ ﻫﺴﺘﻰ، ﺩﺭ ﭘﻰ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺧﻠﻖ ﻛﺮﺩﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﺯﻣﻴﻦ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ .

 

 

 

 

)